Ja Iris, Pamukkale is een ideale vakantiebestemming (zie reistip van 12 januari). Maar er is meer dat een bezoek waard is in de regio. Voor ons was Pamukkale en Hierapolis een daguitstap tijdens onze vakantie aan de Egeïsche zee 21 jaar geleden. Wij (mijn vrouw, onze twee zonen en ik) gingen er op zoek naar sporen van de klassieke oudheid.

Sporen die in deze streek soms beter te vinden zijn dan in Griekenland of Italië. Even de teletijdscabine in en terug naar  augustus 1996.Na een vroege vlucht landen we op de luchthaven van Izmir. Onze bagage hebben we vlug beet en we gaan op zoek naar het kantoor van Avis in de luchthaven.

Voor we kunnen reageren, gaan jongemannen aan de haal met onze valiezen. Het heeft heel wat voeten in de aarde om uit te leggen dat wij niet verwacht worden aan de bus van het hotel en zelf wel voor onze bagage zullen zorgen. Toch rekenen zij op wat zakgeld, voor de goeie wil die ze toonden zeg maar…

natuurpark Kalamaki

Ze wijzen ons tenslotte het Aviskantoor. Een Tofaᶊ staat klaar, een Fiat die in licentie in Turkije is gebouwd. We stappen in, richting Kusadasi. Wij verblijven in een vakantiedorp aan de Egeïsche kust, 20 km voorbij het toeristische Kusadasi, dicht bij het natuurpark Kalamaki.

Het gaat snel langs de nieuwe autosnelweg. Althans de eerste twintig kilometer. Dan valt opeens de wegmarkering weg, enkele kilometers verder de slijtlaag. Van een autoweg is er al rap geen sprake meer; het gaat van vier naar twee rijvakken. Ook ezelkarren en voetgangers komen op de weg.

Uiteindelijk bereiken we het benzinestation waar de eigenaar van het vakantiehuis ons zou opwachten. Rahmi Sen, een wat oudere, joviale man, is op de afspraak. Wij volgen hem naar zijn vakantiewoning. Hij legt uit dat hij minder en minder naar zee gaat en daarom zijn bungalow verhuurt. De bungalow is comfortabel en we gaan de omgeving verkennen.

Onze buur kent België. Hij en zijn gezin verbleven vroeger als gastarbeider in Duitsland. Blijkt dat we de enige buitenlanders zijn in een Turks vakantiedorp en dat is wat aanpassen. Elke morgen worden wij gewekt door een oproep van de plaatselijke imam voor het gebed via de luidsprekers in de straat. Even later passeren de broodverkopers met hun koopwaar in een grote schaal op het hoofd.

Stierentestikels

Onze eerste uitstap gaat naar het nabije Selçuk, een aangenaam dorp met een groot theeterras in de schaduw van een Romeins aquaduct. Maar Selçuk herbergt ook een heel interessant archeologisch museum. In dit museum zijn de vondsten samengebracht uit Efese, één van de grootste wereldsteden uit de oudheid.

Het is geen groot museum maar wel bijzonder gevarieerd. Naast grote marmeren beelden en bustes kan je ook gebruiksvoorwerpen, sieraden, fresco’s en theatermaskers ontdekken. Vooral de goden zijn goed vertegenwoordigd in het museum: de god Priapos met zijn bovenmaatse fallus, Aphrodite, Eros en vooral Artemis.

Het pronkstuk van het museum is het marmeren beeld van deze Griekse godin van de vruchtbaarheid en de jacht. Ze wordt afgebeeld met dieren aan elke kant van het hoofd, in de armen, op de borst en op haar kleed. Vroeger werd gedacht dat de ovaalvormige bollen borsten of eieren waren maar onderzoek wijst uit dat het gaat om stierentestikels die geofferd werden ter ere van de godin.

In de onmiddellijke nabijheid van het museum stond de tempel van Artemis, de grootste tempel uit de oudheid die tot één van de zeven wereldwonderen van de antieke wereld werd gerekend. Nu schiet er welgeteld één zuil van over.

In de buurt bevinden zich ook de overblijfselen van de Isa Bey moskee uit 1375 en de Johannesbasiliek uit de zesde eeuw. De kerk werd gebouwd op het graf van de apostel Johannes.

landschap Selçuk

Katoen

Na deze brok cultuur zijn we toe aan wat ontspanning. Die vinden we in het natuurpark Kalamaki op het schiereiland Dilek Dagi. Mits wat kleingeld voor de toegang word je ruimschoots vergoed met prachtige afgelegen stranden en een schitterende wandeling langs rotskloven naar de top van de Samsundagi.

Zandstranden vind je hier niet maar de kiezelstranden en het glasheldere water zijn ideaal voor onze zonen die verwoede snorkelaars zijn. Een tochtje in het binnenland levert dan weer andere zichten op: kale bergen op de achtergrond, katoenvelden op de voorgrond.

Katoen plukken is hoofdzakelijk vrouwenarbeid want behalve de mannelijke opzichters zijn alleen vrouwen aan het werk. We passeren ook enkele bergdorpjes waar de mentaliteit enorm kan verschillen. In sommige dorpen werden we bijna letterlijk buiten gekeken, in andere nodigde men ons uit op de thee.

Dutroux

Efese is het belangrijkste archeologische gebied van Turkije, en één van de grootste opgravingen uit de Griekse oudheid. Wat onmiddellijk opvalt is het kolossale theater dat tegen de heuvel is gebouwd. Er kunnen zo’n 24000 bezoekers terecht. Bijzonder imponerend is de facade van de Celsius-bibliotheek die het stadsbeeld van Efese bepaalt.

Van de Celsius-bibliotheek naar het theater loopt de Marmerenstraat,  zo genoemd naar het plaveisel en de bouwwerken die de straat flankeren: opmerkelijke monumenten als de ruïnes van de Hadrianustempel, het aanpalende badcomplex, de Serapistempel, de Herakles-tempel met de beeltenis van Nike, de godin van de overwinning.

bibliotheek van Celsius

In één van de marmeren vloerplaten is een vrouwenhoofd, een voet en een hart gekrast. Deze inscriptie deed dienst als wegwijzer naar het plaatselijk bordeel. We hebben pech want de woningen en dus ook het bordeel zijn gesloten voor restauratie.

Onderweg worden wij brutaal geconfronteerd met nieuws uit België. In een krantenstalletje koppen de Belgische kranten met de ontdekking van de kelder van Dutroux en de bevrijding van Laetitia en Sabine.

tempel van Hadrianus

Katoenen kasteel

Efese is buitengewoon maar andere sites leren ons meer over opgang en neergang van deze opmerkelijke beschaving. Waar Efese terug werd ‘opgebouwd’ zijn de vele andere antieke plaatsen dat (gedeeltelijk) niet. Soms kan je zien hoe bouwwerken omgevallen zijn: gebroken marmeren friezen  samen met omgevallen zuilen.

We kunnen duidelijk merken hoe zuilen werden gefabrikeerd. Andere bouwwerken zijn uitzonderlijk goed bewaard. Priene, Milete en Didyma zijn uitzonderlijke sites met grote culturele waarde. Priene pronkt vooral met zijn tempels, bouleterion (raadshuis) en theater, Milete met zijn monumentale poorten en zijn theater met imposante beeldenreliëfs in het podiumgebouw.

Milete – Eros op jacht

Didyma is vooral bekend van de Apollotempel en de metershoge afbeelding van Medusa.
Maar ook gewoon in het veld liggen resten van sarcofagen, zuilfragmenten en beeldhouwwerk. Bij ons waren dat stuk voor stuk ‘beschermde monumenten’. In Turkije grazen  er schapen .

En dan is er het katoenen kasteel van Pamukkale. Kalkhoudend water stroomt de helling af en vormt kalkstenen terrassen. Het water voelt heerlijk zacht aan. Toch stroomt er volgens buurtbewoners veel minder water dan vroeger. Zij wijzen daarvoor met beschuldigende vinger naar de hoger gelegen hotels.

Terug in 2018: er kan niet meer gebaad worden in de bassins omdat de kalksteen afbrokkelde door het massale toerisme. Nu moet je langs een pad de bassins bewonderen.