Niets is zo leerzaam en tegelijkertijd ook zo mooi dan het bezoeken van een plaatselijke markt wanneer je op reis bent. Eetgewoonten en levensstandaard kan je makkelijk toetsen op basis van de aangeboden koopwaar.

Nergens in Europa zijn de tulpen en asperges zo vers en zo goedkoop als in het zuiden van Nederland. En nergens geurt het lekkerder dan op de Marokkaanse markten. Een lust voor het oog zijn bijvoorbeeld de kleur- en geurrijke soeks van Marrakesh.

De heerlijkste specerijen worden er in piramidale vormen tentoongesteld, ter plekke gemalen en met elkaar gemengd tot de meest verrukkelijke combinaties voor theeën en  bereidingen in de tajine.

De manier waarop fruit en groenten worden gepresenteerd, leert ons ook welke voedingswaren in ruime getale worden genuttigd en welke slechts heel karig in de plaatselijke keuken worden gebruikt. Bij ons vind je met mondjesmaat artisjok bij de groenteboer terwijl ze je er in Italië mee om de oren slaan.

Bloemkolen zien er in Polen maar ook in Marokko alles behalve vers uit. In Rusland eten ze witte kool en rode bieten tot ze er purper van zien. En dan heb ik het nog niet gehad over de kleinere groentesoorten zoals paprika, courgette, aubergine, avocado, wortelen …

Afhankelijk van het land waarin je vertoeft zie je ze rommelig op een hoopje gegooid of … zoals in de voormalige Oostbloklanden bijvoorbeeld, kunstig op elkaar gestapeld. Hé, ik wil die wortel daar helemaal onderin! Haha!

In Jordanië zag ik dan weer dat de vruchten van de oogst per emmer worden verkocht. Maar wat doet een mens in hemelsnaam met een emmer boordevol rijpe tomaten? Wij kregen twee tomaten van zo’n emmer mee en hoefden er niet voor te betalen. De volgende klant zou dat wel doen …

Het steekt daar blijkbaar niet op een tomaatje min of meer ook wellicht omdat er geen weegschalen voorhanden zijn, althans toch niet waar wij toen waren. Hoe armer (of nonchalanter?) de plaatselijke bevolking, hoe minder mooi gevormd het fruit en de groenten ogen.

Of heeft het juist te maken met een respectvoller en duurzamer omgaan met datgene wat geoogst wordt ? In een land als België waar de consument dermate kieskeurig is geworden dat geen wortel nog krom mag zijn, valt er toch wat te zeggen over al te veel voedselverspilling.

Het klinkt contradictorisch maar hoe warmer het land is, hoe minder vaak het vlees zo koel als maar enigszins mogelijk bewaard wordt en tja … bij de slager zwermen vliegen dan ook in hele drommen rond de opgehangen karkassen en vleesklompen.

Wat kippen betreffen hebben ze er in Jordanië in dat verband wel iets op gevonden. De beesten zitten in manden te wachten op de consument en worden ter plekke meteen geslacht voor consumptie. Kakelverser kan je ze niet krijgen.

Nog meer dan de verkoop van de vele exotische fruitsoorten, biedt vis de toerist een fantastische kans op schitterend didactisch materiaal voor een les in biologie. Wat er al in rivieren en zeeën niet te vinden is aan kreeften, krabben, palingen en ongelooflijke rare snuiters met uitpuilende ogen en staarten of vinnen in alle kleuren en maten.

In de overdekte vismarkt van Riga zijn de vissen trouwens heel erg vers … Liggend op het ijs liggen de meesten er nog naar adem te happen en met het vege lijf te slaan. En degene die al een tijdje al rokend de pijp zijn uitgegaan, worden op een wel heel merkwaardige manier te koop aangeboden.

Ook als je niet zo happig bent op het bekijken van wat je allemaal zoal kan vinden op zo’n buitenlandse markt, is de omgeving en de infrastructuur alleen al vaak de moeite van het bezoeken waard. Markten heb je in alle soorten gaande van uiterst stinkende en met groezelige lappen en flappen overdekte kramen, over rommelige tot hemels mooie markten.

De meest vieze markt zag ik jaren terug in Egypte, de meest nonchalante dichter bij huis in de Provence. Dat was toen wij het uiterst bekoorlijke middeleeuwse dorpje Gordes in Zuid-Frankrijk wilden bezoeken en we met de camper pardoes te midden van de wekelijkse markt terecht kwamen.

Niet één wegversperring of omleiding hadden we gezien en dus kwamen we er ongelooflijk vast te zitten tussen de marktkramers en de marktgangers. Pfffff … was dat even transpireren zeg ! Maar de lokale boeren maalden er niet om.

Links en rechts werden wat parasols dicht geklapt, tenen en buiken ingetrokken … Overduidelijk een heel gewoon ritueel voor hen.  Maar voor ons was het een spannend moment om vooral het hoofd bij de les te houden.

Kathedraalkoepel ? Bijlange niet … marktkoepel te Valencia.

Het liefste houd ik van overdekte markten. Daar zijn vanuit architecturaal standpunt bekeken werkelijke mooie pareltjes bij. Ga maar eens kijken in de grote markthallen van Valencia of Boedapest … je gelooft je eigen ogen niet!

Toch zijn het vooral de centrale markthallen van Riga die bij mij tot de verbeelding spreken. De markt bestaat maar liefst uit vijf gigantische opslagplaatsen van Duitse Zeppelins tijdens WOI. De ijzeren geraamten van die opslagplaatsen werden ergens in Letland na de oorlog door de Duitsers achtergelaten.

De schitterend mooie markthal van Boedapest

Ze werden verplaatst naar een plek in Riga waar er – omwille van zijn strategische ligging aan het water – sinds de 15de eeuw reeds markten werden georganiseerd. De markthallen kregen er een fraaie gevel in art-decostijl aangemeten en werden tijdens de communistische tijd dé succesformule voor de arme burgers.

Nog steeds zijn de prijzen er heel laag. Voor nog geen appel en en ei kan je er koffie en heerlijk gebak nuttigen al moet ik er wel meteen aan  toevoegen dat een koffie er goedkoper uitvalt dan het uit plassen van diezelfde koffie. De toiletten zijn er trouwens niet echt netjes te noemen hoewel er nochtans toiletdames zijn.

Die zitten echter gebarricadeerd in een soort loket waar je eerst betaald en vervolgens – afhankelijk van welk soort behoefte je te doen hebt – een kort of iets langer stukje toiletpapier krijgt.

Markten … voor mij zijn ze het kloppend hart van een samenleving. En wat betekenen ze voor jou?