Een eiland als vakantiebestemming, het heeft wel iets: overal zee op relatief korte afstand, een eigen landschap en vaak ook een eigen cultuur. Enkele jaren geleden hadden we onze zinnen gezet op Sicilië. Maar is dat niet het thuisland van de maffia, de cosa nostra met Palermo als hoofdstad?

Wij kozen dus niet voor Noord- maar voor Zuid-Sicilië, de Val di Noto. Vroeger werd deze regio de provincia babba genoemd, wat zoveel betekent als ‘nog niet aangeraakt door de maffia’. Onze vakantiewoning oogt idyllisch in een straatje dat doodloopt op de Middellandse zee.

Vanop ons dakterras hebben we een weidse kijk op het landschap en ook op een modern wit vakantiedorp in opbouw. Er is echter geen beweging te bespeuren. Later komen we te weten dat de bouw van dit vakantiedorp midden in het natuurreservaat werd stilgelegd vanwege een hele lijst bouwovertredingen. Het onderzoek wees ook in de richting van een witwasoperatie van de… maffia.

Onze eerste uitstap gaat richting Siracuse, een eeuwenoude stad die gesticht werd door de Grieken. Maar wij wandelen door Ortigia, een eilandje dat verbonden is met het vasteland door de Ponte Nuovo. Ortigia is het oude barokke binnenstad van Siracuse met barokke paleizen, fraai gedecoreerde kerken en poorten. Overal zijn er doorkijkjes naar zee.

Zeer fotogeniek is de Fonte Diana die verwijst naar een Griekse legende over het ontstaan van het eiland Ortigia met Diana, de godin van de jacht, de zeenimf Aretusa, de riviergod Alfeo, zeemeerminnen maar ook meermannen.

Het oude historische deel van Siracuse zouden we later bezoeken. Hier bevindt zich in het parco archeologico della Neopolis met zijn Grieks theater, Romeins amfitheater én het graf van Archimedes, de bekendste inwoner van Siracuse. Het archeologisch museum Paolo Orsi is ook een must. Samen met dat van Palermo is dit het bekendste museum van Sicilië.

Antieke geschiedenis niet alleen in de steden maar ook in kleine dorpjes als Eloro met de villa romana del Tellaro. Van die villa blijft niet veel over, tenzij de prachtige mozaïeken met jachttaferelen en het buitenleven.

In Noto, de hoofdplaats van het Val di Noto, maken we een tijdssprong van enkele tientallen eeuwen. In 1693 werd de stad en de streek daarrond grondig verwoest door een aardbeving. De heropbouw startte van nul en gebeurde in de stijl van die tijd: de barok.

Het barokke centrum van Noto met zijn goudgele paleizen in de plaatselijke kalksteen lijkt wel een toneeldecor:  bolle gevels overdadig versierd met beeldhouwwerk, brede trappen en paleizen met uitbundig versierde balkons met groteske figuren.

Ook de dorpen en stadjes in de buurt doen voor Noto niet onder: Ragusa Ibla met zijn klokkentoren bekleed met bloemmotieven in keramiek uit het naburige Caltagirone dat pronkt met zijn scala di Santa Maria del Monte. Deze trap is over 150 meter bekleed met kleurrijke majolicategels.

Modica ligt op een helling en schittert met barokke kerken en schilderachtige trappen tussen de boven- en benedenstad. Naast cultuur en geschiedenis schrijft ook de natuur hoofdletters in Zuid-Sicilië.
De Etna is de grootste actieve vulkaan van Europa en heeft een diameter van meer dan veertig kilometer. Er zijn verschillende kraters.

Wij namen de kabelbaan tot 2000 meter. Daarna kan je verder met terreinwagens met gids maar wij gaan te voet verder. Een ongelooflijke tocht is het door een maanlandschap mét zwavelparfum met de centrale krater met rookpluim op de achtergrond.

Indrukwekkend is ook de natuurroute door het reservaat van de Anepo met schilderachtige uitzichten op de rotswanden. In die rotswanden zijn meer dan vijfduizend graven uitgehouwen, de necropolis van Pantalica.

Een andere aanrader is de Cava Grande van de Cassibile, zeg maar de Grand Canyon van Sicilië. Aan zee ligt het natuurreservaat van Vendicari met uitgestrekte moerassen met hoog zoutgehalte en een pleisterplaats voor trekvogels.

De ruines van een tonnara verwijzen naar de tonijnvangst vroeger. Langs de kustlijn werden wij tijdens de wandeling ook geconfronteerd met een ander Siciliaans drama. Een ingetogen beeldhouwwerk verwijst naar de plaats waar de lichamen van bootvluchtelingen aanspoelden.