Umbrië, het groene hart van Italië. Zo propageert de toeristische dienst van Umbrië haar regio. Umbrië ligt ten zuiden van Rome naast het meer bekende Toscane en de bergachtige Marche. Zacht glooiende heuvels, maar ook echte bergen en hoogvlaktes, wijn- en olijfgaarden en vruchtbare akkers geven het groene karakter van Umbrië vorm.

Maar er is meer. Een rijke cultuurgeschiedenis  bijvoorbeeld in oude, ommuurde stadjes op een heuveltop. Wij kozen voor een vakantiewoning in Viole di Assisi, uitkijkend op Assisi. De bekendste inwoner van Assisi is Franciscus van Assisi, de stichter van de franciscanenorde.

Hij was de zoon van een rijke koopman en ridder. Na een visioen gaf hij al wat hij had weg en leidde een sober leven in harmonie met de natuur. Assisi is dan ook al eeuwen een pelgrimstad, maar ook één van de mooiste middeleeuwse centra van Europa.

Als wij de stad verkennen, is het toeristisch seizoen nog niet echt begonnen; wel veel nonnen en paters in de stad van hun middeleeuws idool maar nog geen toeristenkraampjes.

Dat is wel helemaal anders als wij Assisi twee weken later nog eens bezoeken aan het einde van onze vakantie. We wilden nog wat foto’s nemen in de Franciscus basiliek maar mijn vrouw mocht niet meer binnen wegens te onzedig gekleed en als ik foto’s wou nemen, tikte één van de suppoosten mij op de schouder: ‘vietato fotografare’.

In driehonderdduizend stukjes

We kunnen nog makkelijk parkeren aan de stadspoort en wandelen via de Porta Nuova naar het historisch centrum. Een eerste kerk die we passeren is De Santa Chiarabasiliek. Daar ligt het gebalsemde lichaam van de tweede heilige van Assisi, Chiara, de stichtster van de orde van de arme klaren.

Op het graf van de heilige Franciscus werd in de dertiende eeuw een basiliek gebouwd. Ze bestaat twee boven elkaar gebouwde kerken, een beneden- en bovenkerk. Alhoewel Franciscus armoede en soberheid preekte, is deze basiliek met fresco’s van Giotto en Cimabue heel rijkelijk gedecoreerd.

Die fresco’s werden verwoest door de aardbeving in 1997. Maar daar merk je haast niets meer van. Een huzarenstukje moet de restauratie geweest zijn als je weet dat er meer dan 300.000 stukjes fresco terug in elkaar moesten gepuzzeld worden.

De Via San Francesco is de mooiste straat van de stad met karakteristieke huizen maar ook veel toeristenwinkeltjes op de benedenverdieping. Op het einde van de straat sta je op de pittoreske piazza Communale met middeleeuwse paleizen en de Romeinse Minervatempel.

Monte Subasio

Heel ontspannend is een tochtje omhoog langs de steile steegjes van het middeleeuws centrum. Bijna automatisch kom je uit aan het Rocca Maggiore, de imposante burcht die Assisi beheerst. Boven Assisi torent de Monte Subasio (1290 m) uit.

De kenmerkende roze steen van de berg werd gebruikt voor de opbouw van de stad. Nu is het gebied een 7442 ha groot natuurgebied. Vanuit Assisi vertrekt een enig mooie, maar moeilijke berijdbare weg naar de top. Onderweg passeer je de Eremo delle Carceri, de hermitage van Franciscus en zijn volgelingen.

Over de kale top van de berg loopt de weg verder naar Spello, dat net zoals Assisi uit de roze steen van de Subasio is gebouwd. Dit ommuurd stadje heeft nog zes Romeinse poorten. In Spello is  het aangenaam wandelen met bebloemde steile steegjes waar de tijd lijkt stil te staan.

In de buurt zijn er meer van die charmante dorpen en stadjes. Zo pronkt Bevagna met de bijzonder mooie middeleeuwse Piazza Silvestri. Montefalco torent uit boven de wijngaarden en wordt het balkon van Umbrië genoemd. Het hooggelegen Trevi heeft niet minder dan twintig kerken.

Bloemenzee

In de schaduw van de andere bergketen van Umbrië, de Monte Sibillini, ligt het oude Norcia, omgeven door een middeleeuwse stadsmuur met zeven torens. Norcia is de geboortestad van die andere heilige, Benedictus of San Benedetto zoals ze hier zeggen.

In de kapel van het Palazzo Communale wordt een vinger van hem bewaard. Maar Norcia is vooral bekend van zijn hammen van everzwijnen. Voorbij Norcia kom je uit op de Piano Grande, een hoogvlakte van twintig vierkante kilometer. Op de achtergrond torent het massief van de Monte Vettore (2476 meter).

De hoogvlakte is één bloementapijt. We hebben pech want plots begint het hard te regenen en waaien maar toch heeft het landschap iets fascinerend. De week daarop keren we terug voor een wandeling door de bloemenzee onder een stralende zon.

In het nationaal park Monti Sibillini ligt nog een blikvanger, de Cascate delle Marmore, de hoogste watervallen van Italië.

Cascata della Marmore

Geen bergen maar wel bloemen en  natuurschoon vind je rond het meer van Trasimeno, het vierde grootste meer van Italië. Je kan er rond fietsen. De Ronde van Trasimeno bestaat uit landwegen en is 116 kilometer lang en kan in verschillende etappes gefietst worden.

Wij deden er de etappe in de buurt van Castiglione del Lago met zijn bijzonder kasteel, één van de beste voorbeelden van een Umbrisch, middeleeuws slot.

Onderweg passeren we aan de plaats waar Hannibal de Romeinen in de pan hakte. Op de infoborden aan het meer beeldt een stripverhaal die slag uit.

Historische steden

Umbrië heeft ook twee grotere steden, de hoofdstad Perugia en Orvieto. Beide oude steden hebben een prachtig middeleeuws centrum. De Piazza IV Novembre met de gebeeldhouwde fontein Fontana Maggiore, de San Lorenzokathedraal en het Palazzo dei Priori, is het middeleeuwse hart van Perugia.

In dit laatste palazzo is de Galleria Nazionale dell’Umbria ondergebracht, het belangrijkste museum van Umbrië. Het oudste gedeelte van het Palazzo dei Priori is de Sala dei Notari, in de middeleeuwen de ontmoetingsruimte van de rechtsgeleerden met zijn magnifieke gewelven en fresco’s van plaatselijke kunstenaars.

Orvieto dan weer is vooral bekend van zijn imposante kathedraal. De gevel van de gotische duomo is volledig bedekt met beelden en kleurige fresco’s. Ook binnenin is de kerk uitbundig gedecoreerd.

Historische steden, charmante dorpjes, bloemenweiden en watervallen, heerlijke wijnen en een authentieke keuken; Umbrië heeft het allemaal en nog veel meer.