Als bekroning van hun Lehrjahre maakten de jonge Britse adelborsten in de 18e en 19e eeuw een cultuurreis doorheen Europa naar Italië, een Grand Tour.

Ze bleven soms een paar jaar weg en de reis kostte in doorsnee zo’n 50.000 euro. De laatstejaarsreizen die veel scholen nu organiseren, en speciaal in de afdelingen met een klassieke taal, zijn daar het restant van.

Zo ook dus in mijn college. Het verschil was dat wij, plebejers, niet in koetsen met vier paarden en evenveel ‘domestiques’ reisden, maar in een gammel busje van Blauwputcars.

Dat wij in goedkope jeugdherbergen sliepen in plaats van bij consuls, diplomaten en in Hotels de Grande Bretagne. Dat wij, plebejers, geweldig op onze lires moesten passen, en dat onze reis maar 16 dagen duurde, van zondag 15 tot maandag 30 april 1962.

Het Heilige Drievuldigheidscollege in Leuven

Het moest het nec plus ultra worden van mijn reiservaringen. Stel je voor: meer dan twee weken weg van huis en school, een oceaan van ongecontroleerde vrijheid. Geen gezeur meer van kribbige ouders, geen saaie lessen Grieks en Latijn, geen droge lessen wiskunde en geen onbegrijpelijke lessen fysica en chemie.

En dat samen met mijn boezemvriend Frank, op wiens zuster Lieve ik smoor was, en zij op mij. Zij was 15 en ik 17, en mijn moeder mocht het niet weten, want ze had mij al duizend keer gewaarschuwd: eerst een diploma, dan pas een lief.

En natuurlijk bevond ik mij in een gelukzalige toestand, en natuurlijk zou ik voor haar cadeautjes meebrengen.

De geliefde Lieve

We waren met 17 vogels van diverse pluimage, uiteraard alleen jongens, het was 1962. En twee paters, pater Antonius en pater Bavo. Allebei zaliger. Pater Antoon was onze klastitularis.

Zijn bijnaam was ‘den Bak’. Hij stond altijd kaarsrecht, tegen de eerste tafel aan, in zijn grote handen wrijvend en met tintelende oogjes. En hij praatte en praatte, een niet aflatende woordenstroom. We konden niet anders dan luisteren. We hebben veel van hem geleerd.

Zijn eerste les van de dag begon hij altijd met een stoomcursus kunst van vijf minuten, commentaar bij reproducties die hij in kaders ophing aan de muur. Het waren liefdevol vergaarde en bewaarde kranten- en tijdschriftenartikels en foto’s.

Hij bewaarde ze zorgvuldig in stapels geelrode Solo-dozen achter de deur van zijn kamer. Op die manier had hij het hele jaar door de Romereis op zijn sokken voorbereid. Hij had ons zelfs een mondje Italiaans geleerd. Door zijn voorbereiding op school kon hij ons ter plekke de volledige vrijheid laten.

De magische Solo-doos

Pater Bavo was een stuk kleiner en hij had in de vierde mijn wiskundige fantasieën brutaal stukgeslagen. Met deemoedig gebogen hoofd en gefronst voorhoofd voor het bord, doen alsof je diep nadenkt over een van tevoren verloren zaak van ontbinding in factoren.

‘300 lijnen, naar uw plaats, de volgende.’ Zelfde scenario. De volgende. Desnoods ging hij alle rijen af. Maar uiteindelijk moest hij het zaakje toch zelf oplossen, en het offerritueel herbegon met een volgende oefening.

Hij riskeerde veel door met ons mee te gaan, maar we hebben hem grootmoedig gespaard.

Pater Antonius, pater Bavo en onze chauffeur

Over de eerste dagen van onze reis valt niet veel te berichten. We sliepen in Heidelberg en in Mittenwald, vlak voor de Oostenrijkse grens, in Jugendherbergen.

We staken de Brenner over en arriveerden ’s avonds van de derde dag in Riva del Garda aan het sprookjesachtige Gardameer. Door het slechte weer werd onze boottocht op het Gardameer, vanuit Sermione, spijtig genoeg afgeschaft.

’s Avonds wou Pater Antoon zich van zijn beste kant laten zien en de vrijwilligers onder ons gidsen. Het groepje van 13 man was al vlug herleid tot een paar ‘flebbekes’, want hij ging zich te buiten aan elk detail in elke gevel van elk gebouw.

Hij heeft het wijselijk bij die ene gidsbeurt gelaten. We sliepen braafjes in een grote zaal van de albergo per la gioventu (jeugdherberg) op de Piazza Cavour. De volgende dag stonden we in Venetië.

Ons busje had al 1.444 kilometer op de teller. En we hadden nog niets gezien, alleen maar veel getaterd, gelachen gekaart.

Authentieke ansichtkaart van Sirmione uit 1962

Donderdag 19 april: bezoek aan Venetië. Met de barchetto van het eiland Giudecca naar de Slavenkaai. Formidabel panorama met de soundtrack van klotsend water en krijsende meeuwen.

We keken naar de Brug der Zuchten, trokken van zaal tot zaal in het Dogenpaleis, tastten in het halfduister rond in de San Marco en deden zo onnozel mogelijk op het plein.

En ik kocht een puntzakje maïs voor een foto met één of meer duiven op mijn hand. We liepen onder de Torre del’ Orologio de Merceria in, naar de Rialtobrug en terug. We kregen nog wat vrije tijd en die leverde mij een nepgondel met lichtjes op.

Waarschijnlijk made in Hongkong. Voor op mijn nachtkastje.

Met mijn vriend Frank en de duiven

De dag erop weer ‘busje komt zo’ en weer de hort op. 357 saaie kilometers naar Arezzo (jeugdherberg), via Padua, Ferrara, Bologna en Ravenna. Daar even de benen gestrekt, de Sant’Apollinare in Classe bezocht en een terrasje. En de dag erop naar Rome, het hoofddoel van onze Grand Tour. Stop na 100 kilometer: Assisi.

De stek van de heilige Franciscus, il Poverello, en zijn zuster in Christus, de heilige Clara. Eerst beneden de barokke Basilica di Santa Maria degli Angeli, gebouwd over de Porziuncula, het eeuwenoude kerkje waar Franciscus drie jaar verbleef met zijn eerste volgelingen.

Er is ook de tuin met de rozen zonder doornen. Franciscus werd beproefd door de duivel en gooide zich midden de bramen. Daarna verloren die hun doornen en veranderden in rozen. Aldus de legende.

Grapje op een terras bij de Sant’Apollinare in Ravenna

En nu de heuvel op en de stad in. Wauw, we zijn in de middeleeuwen! Waar is de filmploeg? We bezoeken de basiliek van Franciscus en zijn graf in de crypte.

Daarna trekken we naar de Santa Chiara, de heilige Clara haar perfect bewaarde, gebalsemde lichaam kon je nog met je eigen ogen zien, opgebaard achter tralies.

Heiliger dan tevoren en zwaar onder de indruk van dit prachtig gelegen bedevaartsoord vertrekken we naar Rome. Nog 163 kilometer voor de boeg.

Authentieke ansichtkaart van Assisi uit 1962