De vier jaar lange herdenking van de eerste wereldoorlog nu exact een eeuw geleden, loopt stilaan naar zijn einde toe. Niet dat daarmee de kous af is. In het Westelijk deel van Europa hebben ze er werkelijk alles aan gedaan opdat De Groote Oorlog nooit zal worden vergeten.

En al zeker de eerstvolgende eeuw niet. Musea werden opgepoetst, grondig hernieuwd of zelfs totaal nieuw opgetrokken. Zo ook de bezoekerscentra aan de vele, vele militaire kerkhoven.

Ook als je niet bewust die oorden gaat opzoeken, kan je er tijdens het reizen door Europa niet omheen. Werkelijk overal staat wel een monument ter ere van gesneuvelde uit The Great War. Tot in het kleinste boerengat toe.

Ik schreef reeds eerder over Ieper en wat die stad vooral voor de Britten – ook vandaag nog – betekent. De verliezen waren er voor hen dermate groot dat Winston Churchill het liefste de stad niet meer heropgebouwd wou zien.

Voor de Britten moest Ieper “holy ground” zijn en blijven. Maar dat zagen de Ieperlingen dan weer niet zitten. Die wilden vooral hun stad terug.

In de streek rond Verdun (waar ook zo afschuwelijk werd gevochten) werden liefst negen dorpen totaal van de kaart geveegd en die zijn niet opnieuw opgebouwd.

Geen steen stond er nog op elkaar en de bodem was zo vervuild en dermate bedekt met granaattrechters dat de bewoners totaal ontmoedigd van wat zich hier had afgespeeld en wellicht ook door gebrek aan financiële middelen, niet de courage hadden alles opnieuw in te richten. Wel werd in elk dorp een kapel gebouwd als herinnering aan het feit dat daar ooit een dorpsgemeenschap is geweest. Ze kregen de status “Village Détruit”.

Nu, naar aanleiding van de herdenkingen werden ter plaatse infoborden met duiding en overzichtsplannen aangebracht. Levensgrote foto’s laten de bezoekers aan deze dorpen zien wie destijds waar heeft gewoond.

Haumont-près-Samogneux

Het zijn dorpen met verhalen om stil van te worden. De sneeuwval tijdens ons bezoek maakte het allemaal nog stiller.

Waar je ook ronduit stil van wordt, is een bezoek aan het knekelhuis van Douaumont. In dat ossuarium rusten naar schatting minimaal 130.000 onbekende soldaten.

De gesneuvelden waren dermate verminkt dat er zelfs niet kon worden uitgemaakt of wat er nog restte van een lichaam dat van een Fransman dan wel van een Duitser was. Vandaar de keuze voor een knekelhuis.

Pas in 2006 werd door Jacques Chirac hier een memoriaal ingehuldigd ter nagedachtenis van de Muzelmannen die als kolonisten van Frankrijk willens nillens “het vaderland” heel ver van huis moesten verdedigen.

Ook de Amerikanen hebben in de ruime omgeving zware verliezen geleden. Het Mémorial Américain in Montfoucon met daarachter de restanten van de vernietigde kerk herinneren ons daar aan.

Zo ook het indrukwekkende Amerikaanse kerkhof in Romagne-sous-Montfaucon. Liefst 14.246 soldaten en officieren liggen hier begraven.

Ze sneuvelden voornamelijk tijdens het Meuse-Argonne Offensief. Het bezoekerscentrum omvat een interessant nieuw museum en tentoonstellingsruimte.

Het oorlogsmuseum bij Verdun in Fleury is ook grondig heringericht en toont de bezoeker alle facetten van de oorlog : tactiek, uitrusting, bevoorrading, medische verzorging, communicatie aan het front, …