Het verrassende verdict na 5 dagen de binnenstad van Madrid rondgestapt te hebben.

Plaza de Cibeles is vaak de eerste kennismaking met het centrum voor diegenen die de Airport Express vanuit de luchthaven Barajas nemen. Je stapt meteen het levendige Madrid binnen.

De naam is van Moorse afkomst Magerit, gesticht door stamhoofd Muhammad ben Abd-al-Rahman. Van zijn burcht blijft niets meer over, maar op die plek werd het huidige koninklijk paleis, Palacio Real gebouwd. Filips II riep in 1561 het onbetekende Madrid uit tot hoofdstad en trok veel Oostenrijkers aan. De stad stond werd zo bekend als ‘Madrid de los Austrias’, Madrid van de Oostenrijkers. Dankzij deze regerende Habsburgse dynastie verrezen paleizen, kloosters en kerken die we de komende dagen opzoeken.

Langsheen mijn wandelingen ontdek ik zowel de oude stadskern als een aantal musea.

DE OUDE STAD

Het oostelijk gedeelte van de stad wordt voornamelijk ingepalmd door het grote park El Retiro.

Vanaf de Plaza del Castillo met de fontein van Neptunus kom je via Plaza de la Lealtad aan een obelisk ter nagedachtenis van de slachtoffers van 2 mei waarin de assen van de Madrileense gefusilleerden door het leger van Napoleon bewaard worden.

Via de Cason del Buen Retiro (nu bibliotheek museum Prado) kom ik verder uit aan de Puerta de Alcala. Deze klassieke triomfboog werd gebouwd door Sabatini en herinnert ons aan de intrede van Karel III in Madrid. Van hieruit heb je een mooie toegang tot het grote Parque del Buen Retiro.

Hoe dieper in het stadspark, hoe verder weg het verkeerslawaai, maar deze rust wordt opgevangen door de vele straatmuzikanten met vaak, minder goede smaak. Al snel bereik je het meer waar vele Madrilenen genieten in bootjes. Het wordt omgeven door het monument van Alfonso XII waar geluierd en rondgekeken wordt.

Het Palacio de Velasquez maakt deel uit van het Museum Reina Sofia voor tijdelijke tentoonstellingen. Wat verderop ligt het idyllische Palacio de Cristal, een glazen paviljoen dat gratis te bezoeken is. Het diende vroeger als serre voor koloniale tentoonstellingen. Het park beschikt over schilderachtige hoekjes, beelden, fonteinen en heeft vele rustplaatsen.

Net buiten het park ligt het Estacion de Atocha. Een opvallend gebouw, in rode baksteen, dat werd opgetrokken tussen 1882 en 1892. Ondertussen werd het oude gedeelte omgevormd tot een tropische tuin omgeven door café en restaurants.

Er werd eveneens een nieuwe terminal aangelegd. Op 11 maart 2004 ontploften hier 10 bommen, waarvan 3 in het station waarbij 191 slachtoffers vielen. De aanslag werd opgeëist door Al Qaida. Een monument bevindt zich aan de uitgang bij Avenida de la Ciudad de Barcelona. 

Tussen het station de Atocha en Plaza de Cibeles bevinden zich de drie belangrijkste musea van Madrid, maar daarover later meer.

Een andere dag verkennen we het westelijk gedeelte waarbij je van de ene kerk of paleis de andere instapt.

Deze situeren zich voornamelijk in westelijk Madrid. Aan de toegangspoorten van Plaza Major is het een drukte van jewelste. Alle stoepen worden geschrobd, en alle winkels, restaurants bevoorraad.

Op het plein zijn reeds tal van Aziatische groepen en Madrileense schoolgroepen aanwezig. Op het plein worden nog steeds grote evenementen georganiseerd, zoals ten tijde van Filips III, daar te zien op een ruiterstandbeeld. De gebouwen rondom het plein werden meermaals verwoest en heropgebouwd van waaruit de elite neerkeek op de spektakels.

Het meest opvallende, en ook anders uitziende gebouw, is de Casa de la Panaderia met zijn prachtige muurschilderingen. De naam verwijst naar het broederschap van de bakkers die hier vroeger hun zetel hadden. Nu bevindt zich hier de Dienst Toerisme.

Vlakbij vind je de Mercado de San Miguel, een hippe markthal bestaande uit staal en glas waar tal van heerlijke tapas aangeboden worden. Wat verderop in de straat kom je aan het oudste restaurant ter wereld, de Botin. Volgens de legende waste Goya in 1765 hier nog de borden af. De menukaart is al bijna 200 jaar ongewijzigd gebleven.

Het lijkt alsof Madrid uit honderden pleinen bestaat. Op de Plaza de la Villa vallen twee oude gebouwen op, de Casa de la Villa (voormalig stadhuis), herkenbaar aan de twee vierkante torens en het elegante paleis Casa de Cisneros (1537) verbonden met een boog aan het stadhuis. Via het smalle steegje aan de overkant bereik je de enige Italiaans-geïnspireerde barok-kerk Basilica de San Miguel.

San Isidro is een belangrijke patroonheilige in de stad die aan het plein Plaza San Andrés zijn eigen museum heeft en wat verderop een eigen kerk. Deze kerk was vroeger de kathedraal van de stad, toen Almudena het overnam. Achteraan dit plein vind je een nog rustiger plein Plaza de la Paja, een groot verschil met vroeger, toen het nog het hart van Madrid was en er hier tal van gebeurtenissen afspeelde.

Langsheen de drukke Gran Via de San Francisco vind je de opvallende Basilica de San Francisco el Grande. Ooit zou Franciscus hier een klooster gesticht hebben. Nu staat er een basiliek met een enorme koepel van 56 m hoog en 33 m doorsnede. Toegang is betalend (€6) voor een rondleiding met gids.

Er mogen geen foto’s genomen worden, maar de gids staat het toe. Spaanse talenkennis is vereist. Je betreedt ook de ruimtes achter de basiliek waar tal van schilderijen terug te vinden zijn, waaronder werken van Goya en een andere Ribera dan deze in het Prado.

Via de tuinen van Vistillas bereik je die andere opvallende ‘kerk’, de Catedral de la Almudena. Pas in 1993 officieel ingewijd door paus Johannes Paulus II. Het gebouw is opgetrokken in een neobarokstijl met een kleurrijk interieur. Voorheen stond hier de moskee van Mayrit.

De kathedraal is gratis te bezoeken. Aan de kant van het koninklijk paleis is er de ingang naar het Museo de la Catedral (€6) met tal van kerkelijke kunst, maar kennis van de Spaanse taal is een vereiste.

Voordeel is dat je via het museum naar het balkon en koepel van de kathedraal kan van waaruit je prachtige vergezichten hebt over de stad. Via een aparte toegang kom je dan de kathedraal binnen waar de rentabel van Jan van Bourgondië (15e-16e eeuw) bewonderd kan worden.

Aan de overzijde van de kathedraal, in de Calle Major vind je aan een klein pleintje de Catedral Castrense de la Fuerzas Armadas (aangekocht door het ministerie van Defensie) met een weelderig barok interieur. Aan de overzijde, in Calle de San Nicolas het oudste kerkje van Madrid, Iglesia de San Nicolas de los Servitas waarvan reeds sprake is sinds 1202.

Het koninklijk paleis is gebouwd op de resten van een door een brand verwoeste alcazar. Filips V droomde van een Spaans Hof in de stijl van Versaille. De bouw startte in barokstijl (1734), en werd voltooid in neoklassieke stijl. In een periode van 26 jaar werd het voltooid.

In totaal zouden er zo’n 2600 kamers zijn, waarvan nu slechts een 16-tal bezoekbaar. De kamers zijn weelderig of zelfs spectaculair, waaronder een porseleinen kamer, een kamer vol Stradivarius violen en cello’s, de gala-eetzaal voor wel 145 genodigden en bekleed met Brusselse wandtapijten, de Salon del Trono waar nog steeds belangrijke ceremonieën gehouden worden.

Helaas is het niet toegestaan in de mooiste kamers foto’s te nemen. Vele ruimtes zijn aangekleed met kunstwerken van Goya, Velazquez en Caravaggio, een streling voor het oog.

Buitengekomen, over het Plaza de Armas bevindt zich helemaal rechts de Real Armeria waar een uitzonderlijke collectie wapens, parade-uitrustingen en harnassen werd samengebracht. Ook hier mogen geen foto’s genomen worden. Zeker de moeite om te bekijken.

Achteraan kom je op een uitkijkpunt over de Campo del Moro, het grote paleispark. De naam is afkomstig van de Moorse troepen die hier kampeerden tijdens de bezetting in 1109.

Als je langs de voorzijde van het paleis loopt, kom je aan de Plaza de Oriente. Het werd aangelegd op vraag van Joseph Bonaparte, de broer van, en wordt gesierd door grote standbeelden die initieel op de dakrand van het paleis terecht moesten komen maar te zwaar bleken.

Om dit plein te maken, moesten wel 50 huizen, 2 kloosters, een kerk en tal van andere gebouwen plaats ruimen. In het begin van 19e eeuw werd het plein vooral gebruikt door de menigte om te luisteren naar wat de koningen vanop het balkon van het paleis te vertellen hadden. Nu is het vooral een park i.p.v. plein.

Recht tegenover het plein staat het impressionante neoklassieke operagebouw. Isabelle I hulde het in 1890 maar nog steeds een plaats voor opera’s, concerten en balletvoorstellingen.  

Het noordelijker gedeelte van Madrid is duidelijk minder toeristisch, maar zeker de moeite.

Van waar ik kom, passeren we eerst de Opera, de Plaza Oriental (waarin het Koninklijk Paleis ’s morgens weerspiegelt in de net gepoetste vloeren) om uit te komen op de Plaza de Espana waar een prachtig standbeeld van Don Quichot terug te vinden is.

Op de achtergrond verrijzen twee grote gebouwen, Espana en de Torre Madrid, wat de drukke Via Grande inluidt. Tot in 1957 was de Torre Madrid het hoogste gebouw van Spanje en Europa.

Een Egyptische tempel in Madrid? Zeker. Spanje ontving de Templo de Debod van Egypte uit dank voor de bescherming van het patrimonium bij de bouw van de dam van Aswan in 1968.

Het werd in Aboe Simbel steen per steen afgebroken, en terug opgebouwd in Madrid, niet ver van Plaza de Espana. De binnenzijde van de tempel ter ere van god Amon konden we niet bezoeken maar bestaat uit een aantal hiërogliefen.

De tempel bevindt zich in het Parque del Oeste en ligt er nog rustig bij op dit uur. Op zich stelt het niet veel voor, hoewel het veel ruimte inneemt. Het is gewoon interessant te beseffen dat dit helemaal vanuit het Oude Egypte afkomstig is. Wellicht één van de oudste monumenten die je in Madrid kan bezoeken.

Achteraan heb je een mooi panorama over het andere Madrid. Van hieruit is het een kleine wandeling tot aan de kerk Ermita de San Antonio de la Florida waar fresco’s en de tombe van Goya te zien zijn. Dit gedeelte wordt nauwelijks door toeristen bezocht, enkel een eenzame wandelaar op stap met de hond. 

Via een rozentuin en over de grafittibrug van de spoorweg zie je de tweelingkerken al staan. Onderweg passeer je tal van buitenslapers en hun “thuis”. Wanneer je voor de twee kerken staat, is het de rechtse kerk waar Goya de binnenzijde met fresco’s bewerkte.

Ze zijn weergaloos prachtig! Jammer dat er hier geen foto’s genomen mogen worden. Ook zijn tombe is hier te bewonderen. Van deze kerk werd een museum gemaakt (gratis toegang), in de andere kerk hebben de vieringen plaats. Interessant weetje, volgens velen ligt Goya hier begraven zonder hoofd. Vermoedelijk werd het destijds voor onderzoek verwijderd.

Aan de overkant van de straat staat nog zijn standbeeld. Hierachter stroomt de rivier Monzanares. Ik stap langsheen de rivier terug richting stad. Het wordt steeds mooier. De afbakening van de rivier wordt steeds modieuzer en de koninklijke parken komen in zicht.

De twee koningen, elk aan hun kant van de rivier, creëerden een park waardoor er een immens park ontstond, gescheiden door de rivier. Vandaag is het voor iedereen toegankelijk en er wordt gelopen, gefietst, gewandeld, genoten. Het is dan ook één van de rustigste plekken in Madrid.

Dit vroegere jachtterein van de koningen is sinds 1930 een ontspanningsoord met zwembad, pretpark, dierenpark enz.

Teruggekomen aan de rivier heb je een machtig zicht op het Paleis. Ik bezoek ook deze koning zijn park. Het prachtigste zicht heb je meteen bij de ingang! Tip! Het park kan je niet verlaten bovenaan het paleis, je dient dezelfde toegangspoort te gebruiken. 

Aan de Gran Via begint een drukte van jewelste. Shops till you drop, toeristen, Madrilen, toeristen, statische gebouwen. Het is hier allemaal. Je zou de straat om de zoveel tijd moeten oversteken om de prachtige, versierde daken en gevels te kunnen bewonderen.

De combinatie van bewonderen en shoppen lijkt me een onbegonnen zaak. Vele winkels, waaronder Primark, huizen in een prachtig gebouw. Zelfs zonder te shoppen aan te raden om binnen te lopen.

Nadien de buurt Chueca ingetrokken, vooral bekend omwille van de homogemeenschap. Ook hier heel veel eetgelegenheden en bazars. Maar opnieuw, allemaal ondergebracht in statische woningen zoals we er al velen mochten bezichtigen. Op een bepaald moment bots ik op Palacio Longoria, waarbij ik meteen aan Gaudi moest denken met de rondingen en versieringen. De architect beweert zich enkel te laten leiden hebben door de art nouveau an-sich. Het is het enige vergelijkbare gebouw in Madrid.

Wat verderop bevindt zich het Justitiepaleis, volop bemand met gewapende politie-agenten en cameraploegen. Zo kom ik uit aan de Plaza de Colon met een immense kolon met bovenop de fiere Christopher Columbus. Het pistachegroene gebouw is een kantoorgebouw daterend uit de jaren 70. Langsheen de drukke weg ligt een ruime en gezellige esplanade, wat vroeger een waterweg was.

Aan de overzijde van de promenade bevindt zich de nationale bibliotheek met de de oudste codex van Metz. De toegang is gratis maar alle informatie in het Spaans… In de buurt ligt nog het befaamde Banco de Espana, winnaar van de gouden medaille voor architectuur in 1882.

Het is ook de moeite de stad by-night te zien omdat sommige gebouwen mooi verlicht worden.

DE DRIE BELANGRIJKSTE MUSEA

Madrid staat bekend voor zijn prachtige musea, en voor de liefhebbers; de meesten bieden gratis toegang aan tijdens de laatste twee uren, maar hiervoor dien je lange wachtrijen te trotseren.

Beter is om een museumpas (vb. Paseo del Arte) te kopen om de drie belangrijkste te bezoeken aan korting, en voldoende tijd te besteden aan al dat schoons. Bovendien liggen ze dichtbij elkaar. Ik bespreek kort de bekendste, maar een aantal anderen zijn zeker ook de moeite.

* Museo del Prado (€15 – klassiek – gemiddeld bezoektijd: 3 à 4u)

In het Prado hangt de grootste collectie Spaanse schilderijen, maar de koningen wisten ook veel Italiaanse, Vlaamse en Duitse kunst te verzamelen. Het gebouw werd ontworpen door Juan de Villaneuva onder Karel III als academie voor natuurwetenschappen. Pas in 1819 werd het een koninklijk museum, nu 200 jaar geleden. Ondertussen werd het nog verder uitgebreid met een bibliotheek van het museum en de Salon de Reinos.

Het museum heeft 3 verdiepingen en de website biedt interessante routes aan van de belangrijkste werken naargelang je beschikbare tijd in het museum (tip!). Van de Spaanse school vind je werken uit de middeleeuwen, de renaissance en gouden eeuw. Belangrijkste namen zijn Ribalta, Ribera, El Greco, Velasquez (waaronder het prachtige Las Meninas) honderden schilderijen van Goya (mooiste zijn de pinturas negras).

Van de Vlaamse, Hollandse en Duitse school werken van de primitieven, uit de renaissance en 17e eeuw. Namen zoals Rogier Van der Weyden, Van Eyck, Rubens, Memling, Bosch (met zijn prachtige Tuin der Lusten), Breughel de Oude, Dürer, Van Dyck, Jordaens, Rembrandt…

Van de Italiaanse / Venetiaanse school Rafaël, Titiaan, Tiepolo. Deze laatste een naam om te onthouden in Madrid. Van de Franse school vooral Poussin. Hou er rekening mee dat in dit museum geen foto’s genomen mogen worden.

* Museo Thyssen-Bornemisza (€13 – voorzie 2 à 3u)

Elke maandag tussen 12 en 16u is dit museum gratis toegankelijk, dankzij Mastercard. Hiervoor heb je geen specifieke voucher nodig.

In het museum mag je foto’s nemen! Het museum herbergt voornamelijk een privé-collectie van de familie Thyssen-Bornemisza en is hierin de belangrijkste ter wereld. Naast schilderwerken van Italiaanse renaissance, doeken uit Holland en Noord-Amerika, beschikt het tevens over een grote collectie impressionisten en postimpressionisme. De werken van de barones Bornemisza is ondergebracht in een hedendaagse vleugel, maar verbonden met gebouw met werken van de baron. 

De oudste werken hangen op de bovenste verdieping, één van de betere manieren om de tour te starten, in chronologische volgorde. Naast de primitieven en werken uit de renaissance zoals Van Eyck, Memling, Dürer, Titiaan, El Greco… en het prachtige Italiaanse werk van de jonge Caravaggio, Ribera, Rubens.

Op de eerste verdieping zien we natuur- en alledaagse taferelen zoals Bierstadt, Constable, Courbert en Goya. Impressionisme, postimpressionisme, fauvisme van Monet, Manet, Renoir, Sisley, Toulouse-Lautrec, Degas, Van Gogh, Gauguin, Cézanne. Maar ook expressionisme van Kokoschka, Kirchner…

Beneden bevinden zich de Europese avant-gardisten zoals Picasso (Man met Klarinet), Mondriaan, Chagall, Miro, Kandinsky. Wat verderop surrealisten en pop-art zoals Magritte, Hopper, Bacon, Dali…

Om 16u gaan de deuren dicht. Een verwelkomend hapje en drankje vind je aan het museum, in de Terrazza.

* Museo Reina Sofia (€11 – modern – voorzie 2 à 3u)

Voorheen diende het als ziekenhuis, maar vandaag vinden we hier hedendaagse kunst. In de meeste zalen zijn foto’s zonder flash toegestaan, behalve in de zalen waar o.a. het bekende werk van Picasso hangt, de Guernica. Wanneer je bij de eerste bezoekers bent, is het aan te raden dit werk meteen te gaan zien. Nadien is het drummen tussen de groepen en schoolkinderen.

De permanente collectie is opgedeeld in drie collecties volgens politiek-sociale achtergrond van het land.

• Collectie 1 omvat schilderijen, gravures, films van Spaanse kunstenaars ten tijde van historisch avant-garde, van o.a. Goya, Miro, Dali, Picasso en Juan Gris…
• Collectie 2 toont kunstwerken van artistieke stromingen uit Europa, Amerika en Spanje na WOII tot 1960: Bacon, Tapies, Rothko, Oteiza…
• Collectie 3 verdiept zich in de dekolonisatie, woelige 1968, feministische en volkse cultuur, waaronder Muntadas, Gordillo, Graham, Flavin, Liliana Porter…

Als citytrip is Madrid aan te raden en hoeft niet onder te doen voor Barcelona en Sevilla. Het heeft alles in de aanbieding op culinair, cultureel, architecturaal en artistiek vlak. Hoewel er veel politiemanschappen rondwandelen en rondrijden, had ik een heel veilig gevoel.

Wie graag de wandelroutes verkrijgt, mag me gerust contacteren!

TIPS
+ Vanuit de luchthaven Barajas naar het centrum met de Airport Express in 30 minuten voor €5.
+ Bezoek in elk museum eerst de hoofdwerken, wil je ze rustiger bekijken.
+ Museumpas is voordeliger dan afzonderlijk te betalen, tenzij je er één gratis kan bezoeken, vb. Thyssen-Bornemisza op maandagnamiddag
+ In elk museum word je rugzak of handtas grondig gescand; bewaar je spullen in de gratis lockers
+ Bij twijfel of er gefotografeerd mag worden, vraag het na bij de gidsen of bewakers
– Veel informatie is enkel in het Spaans te verkrijgen
– De musea gratis bezoeken lijkt me niet realistisch, tenzij je veel dagen in Madrid spendeert en meermaals hetzelfde museum bezoekt.